25 thg 12, 2014

Quan hải - 關海 của Nguyễn Trãi

Nguyên văn chữ HánPhiên âm Hán Việt
樁木重重海浪前
沉江鐵鎖亦徒然
覆舟始信民猶水
恃險難憑命在天
禍福有媒非一日
英雄遺恨幾千年
乾坤今古無窮意
卻在滄浪遠樹烟
Thung mộc trùng trùng hải lãng tiền ;
Trầm giang thiết tỏa diệt đồ nhiên[1].
Phúc chu thủy tín dân do thủy[2] ;
Thị hiểm nan bằng mệnh tại thiên.
Họa phúc hữu môi phi nhất nhật ;
Anh hùng[3] di hận kỷ thiên niên.
Càn khôn kim cổ vô cùng ý,
Khước tại thương lang viễn thụ yên[4].

  

Dịch nghĩa
Cọc gỗ lớp lớp trồng trước sóng biển ;
Xích sắt (1) ngầm dưới sông cũng vậy thôi.
Thuyền bị lật mới tin rằng dân là như nước (2) ;
Cậy đất hiểm cũng khó dựa, mệnh là ở trời.
Họa phúc có manh mối không phải một ngày ;
Anh hùng (3) để mối hận mấy nghìn năm sau.
Lẽ của trời đất và xưa nay, thực là vô cùng.
Vẫn là ở chỗ sắc nước bát ngát, cây khói xa vời.


***************
 Đóng cửa bể (người dịch: Hưởng Triều)

Lớp lớp cọc ngăn giữa sóng nhồi, 
Thêm ngầm dây sắt, uổng công thôi. 
Lật thuyền, thấm thía: dân như nước, 
Cậy hiểm mong manh: mệnh ở trời. 
Họa phúc có nguồn, đâu bỗng chốc? 
Anh hùng để hận, dễ gì nguôi? 
Xưa, nay, trời đất vô cùng ý, 
Nơi sóng xanh cây khói tuyệt trời...

       
**********************  
Lớp lớp rào lim ngăn sóng biển, 
Khoá sông xích sắt cũng vậy thôi. 
Lật thuyền mới rõ dân như nước, 
Cậy hiểm khôn xoay mệnh ở trời. 
Hoạ phúc gây mầm không một chốc, 
Anh hùng để hận mấy trăm đời. 
Vô cùng trời đất gương kim cổ, 
Cây khói xa mù bát ngát khơi.

                                        Bản dịch của nhóm Đào Duy Anh
************************

Bài hoạ nghịch ngôn thi:

Chập chùng sóng bạc khói chơi vơi 
Dân ý xưa nay vốn ý trời 
Tráng sĩ thiên thu đành nuốt hận 
Sơn hà chìm đắm lỗi nơi ai ? 
Lật thuyền chớ trách trời quay mặt 
Cậy hiểm sao bằng nước chảy xuôi 
Cọc gỗ trùng trùng, trơ sóng biển 
Chăng sông xích sắt, chỉ mua cười! 

                            Bản dịch của Hàn Sĩ Nguyên
                                                                (Sưu tầm)


Chú thích
  1.  Đóng cọc lim ngăn cửa biển và căng xích sắt ngăn cửa sông là nhắc việc Hồ Quý Ly phòng thủ mặt biển chống giặc Minh
  2.  Hồ Quý Ly thất bại là vì dân không ủng hộ. Xưa có câu « Nước hay chở thuyền mà cũng hay lật thuyền » cũng như dân ủng hộ nhà vua mà cũng hay lật đổ nhà vua
  3.  Anh hùng: Nguyễn Trãi thi đậu và làm quan ở đời Hồ, vẫn xem Hồ Quý Ly là anh hùng, tuy thất bại
  4.  Cái vô tận, vô cùng của không gian và thời gian thể hiện ở chỗ cảnh xa mù bát ngát này

5 nhận xét:

  1. Ui -cái này thì anh chỉ đọc và suy ngẫm thôi em ạ -Không đủ trình để họa đâu em
    Thăm em -chúc em tối an bình nhé -Phương Mai

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. Anh ghé thăm trang nhà và để lại dăm ba câu đã là quý rồi. Cảm ơn TML nhé

      Xóa
  2. mình sang chúc bạn năm mới thành công và hạnh phúc nhé, thơ nầy mình chỉ đọc và suy nghĩ chứ không biết gì đâu.

    Trả lờiXóa
  3. Chúc em xuân mới thanh bình nhé
    Vạn nỗi yêu thương hạnh phúc nhà ------------------

    Trả lờiXóa
  4. Cổng thành kia ắt thị là thành nhà hồ !

    Trả lờiXóa

Bạn đọc có thể chèn Ảnh hoặc Video clips trực tiếp bằng cách sao chép URL hình ảnh ( chuột phải vào ảnh gốc lấy URL) rồi dán vào cửa sổ comment. Xin cám ơn.